Wachtend op de nachtvlucht naar Amsterdam .....

Achterkant van De Tafelberg bij Kaapstad

De verwachte vertrektijd van de nachtvlucht van Johannesburg naar Amsterdam is 23:20 uur. Dat geeft mij nog even tijd om een  paar indrukken vast te leggen die ik aan mijn blog kan toevoegen. Indrukken die we hebben opgedaan tijdens een overvolle week waarin wij kennis hebben gemaakt met Zuid-Afrika, de indrukwekkende natuur, de geschiedenis, de nog steeds bestaande contrasten, de gemeenten en de uitdagingen waarvoor het openbaar bestuur staat. Tijdens onze bustocht van Johannesburg naar Hazyview, bij het Krugerpark, werden we uitgebreid en zeer gedetailleerd door onze gids geïnformeerd over de verhoudingen in het land. De apartheidspolitiek en de daarop volgende, relatief vredige, vrijheidsstrijd zijn van grote invloed geweest op de relaties en de cultuur in Zuid-Afrika. Apartheid heeft plaats gemaakt voor erkenning van - en respect voor – de verschillen in een overwegend tribale samenleving. Hoewel Engels de gemeenschappelijke taal is die wordt gesproken, heeft iedereen recht op zijn eigen taal en op onderwijs in die taal. In totaal worden er tien, geheel van elkaar verschillende, talen gesproken. Tijdens ons bezoek aan de city manager en het management team van Kaapstad bleek dat alleen al in dat gebied in drie talen wordt gecommuniceerd. Voor de gemeenteraad en de diverse commissies is de consequentie daarvan dat er simultaan wordt getolkt en dat voorstellen en verslagen in deze drie talen moeten worden vertaald (Engels, Afrikaans en Xhosa (een Zulu-taal). 
 

Eén van de drietalige opschriften
in het gemeentehuis van Kaapstad

Een ander aspect van deze gelijkberechtiging is dat iedereen recht heeft op huisvesting, op onderwijs en op werk. Het recht is er, maar de economische situatie belemmert nog te veel mensen om hun recht ook te effectueren. Dat wordt schrijnend duidelijk als je langs de townships, de buitenwijken van de grote steden, rijdt waarin miljoenen mensen wonen zonder fatsoenlijke elementaire voorzieningen als water, sanitair en riolering. Mensen die tijdens de Apartheid werden gecategoriseerd als “kleurling” of  “Indiër” wonen iets beter dan de zwarte bevolking, maar ook hun woonwijken zijn zichtbaar eenvoudiger en minder functioneel dan die van de blanken. De meeste villawijken, luxe appartementen en tweede woningen, zijn eigendom van blanken. Tijdens de conferentie van IMASA, de organisatie van city managers in Zuid-Afrika, sprak ik met een city manager van een gemeente in de omgeving van Johannesburg, die mij vertelde dat zijn stad een samenwerkingsrelatie heeft met de gemeente Alkmaar. Het doel van dit samenwerkingsverband is gericht op sociale huisvesting van de armste inwoners in zijn gemeente.   

Eén van de schrijnende nalatenschappen van het Apartheidsregime is dat de kennis van het openbaar bestuur niet werd gedeeld met de zwarte bevolking. De nieuwe politieke verhoudingen in het land hebben er wel voor gezorgd dat de oorspronkelijke bewoners van het land banen in het (lokaal) openbaar bestuur zijn gaan uitoefenen. Maar dat is in veel gevallen niet gepaard gegaan met verbetering van de kwaliteit. Ook tijdens de IMASA-conferentie moesten wij vaststellen dat het kennisniveau van de administratieve managers zeer divers is. Alle ingewijden die wij spraken erkennen dat er trieste voorbeelden zijn van mismanagement, slechte service aan burgers, corruptie en nepotisme. Kennelijk in reactie op die zorgelijke situatie is op dit moment nationale wetgeving in voorbereiding waarin eisen worden gesteld aan de opleiding en de competenties van het management in bestuursorganen en waarin gemeenten verplicht worden in voldoende mate specifieke deskundigheid in huis te hebben, o.a. op terreinen als recht, financiën en techniek. IMASA steunt deze wet van harte.

De komende dagen meer. Nu moeten we gaan inchecken voor onze vlucht naar Amsterdam.